YUNANİSTAN
Bölüm:1
Kavala-Selanik

  Kurban bayramı tatilini fırsata çevirip komşumuz, ezeli ve ebedi rakibimiz, resmi adı Helen Cumhuriyeti, adının dilimizdeki İyonya kaynaklı söyleyişiyle Yunanistana gidiyoruz. Hemen program yapıldı. Olmadı bir daha yapıldı. Arabayla gideceğimiz için mesafeler googlemap'tan hesaplandı, olası gecikmeler için zaman ilave edildi. Gidilecek yerler belirlenip nereye önce nereye sonra gidilecek planlandı. Araya Üsküp ve Manastırı sıkıştırabilir miyiz diye baktık. Maalesef olamadı. Zamanımız bu kadar farklı noktaya bu kadar sürede dört tekerlekli araçla ulaşıp keyifle gezmeye engel. 

Yapılan tüm hesaplamalara rağmen hem yola geç çıkmamız hem de İpsala sınır kapısında bekletilmemiz tüm gezide etkili olacak zamanda sarkmaya sebep olsa da plandaki hiç bir yeri atlamadık. Hepsi gezildi görüldü.

Önce Yunanistanla ilgili genel bilgi paylaşmaya ve gezdiğimiz yerleri üç bölüm halinde anlatmaya karar verdim. 
Kuzeyde Trakya ve Makedonya bölgelerinde Kavala ile Selanik, güneyde Attika bölgesinde Atina ve Teselyada Unesco Dünya Miras listesindeki Meteorayı görme olanağı bulacağız.

Yunanlar çoğunluk olarak Yunan Ortodoks kilisesine bağlılar. Kilisenin başı; İstanbul Fener Rum Patrikhanesinin kilisesi zaman zaman varlıklı ve/veya erk sahibi Yunanların düğün ve vaftiz törenlerine ev sahipliği yapar. Yunanistan Osmanlı imparatorluğunun çizmesi altında geçen yıllardan sonra, Osmanlının çöküş döneminde, 1821'de bağımsızlığını ilan etti. İlk olarak minik bir krallık olarak kurulup zamanın egemen güçlerince başına Bavyeralı bir kral; Otto getirilmiş. Ülke I. Dünya savaşı, Osmanlı-Rus savaşı, Balkan savaşları sonuçlarında yapılan anlaşmalarla Osmanlıdan aldığı topraklarla büyümüş bugünkü haline erişmiştir. 70 li yıllara geldiğimizde hala krallıkla yönetiliyor olmasına rağmen 1900 lerin başında Venizelosun ipleri eline almasıyla krallık biraz göstermelik kalmış. Zaten 70 lerin başında son kral II. Konstantin ülkeden uğurlanmış(!). 
Sınır komşumuz Yunanistan'la hala bir türlü dost olamamamız gerçekten çok şaşırtıcı. Çünkü gittiğimiz her yerde sempatik tavırlar, Türkçe konuşarak mutlu olmalar, gözleri dolarak özlem ve sevgiyle yad etmelerle karşılaştık. Yeme-içme kültürü zaten aynı. Her restoranın menüsünde yer alan musakka en bildik yemeklerinden biri. 
Hemen işaret etmek istediğim bir kaç noktaya değineyim. 
Eğer kendi aracınızla seyahat ediyorsanız otoyolları tercih etmeniz durumunda hazırda düğün parası gibi birer, ikişer eurolar ve elli sent ile onluklardan bolca bulundurun. İkide bir karşınıza çıkacak Deli Dumrul gişelerine bunlardan 1.20, 2.40, 3.50 gibi değişen miktarlarda ve sıkça vermeniz gerekecek. Sınırdan geçip yeşil yolu takip ederken karşımıza birden bire gişe çıktı. Doğrusu otoyola girmeye çalıştığımızı zannederken gişe ile karşılaşınca şaşırdık. Bir süre sonra ikinci gişe ile karşılaşınca Allah Allah ne zaman çıktık otoyoldan da şimdi giriyoruz dedik. Meğer otoyolu çeşitli etaplara ayırmışlar. Her etap başında ödeme yaptırıyorlar. Yok ben para vermek istemiyorum derseniz alternatif yolları kullanabilirsiniz. Yunanistan'da her yer, köy yolları dahil tertemiz. Hiç bir şekilde tabela kirliliği, çöp, yol kenarına atılmış moloz görmüyorsunuz. Üstelik her yer güneş enerji panelleriyle donatılmış. Daldan dala atladım yine. Hoşgörün. Köy yolları rahat, herhangi bir sorun yaşamadık. Zaman kısıtlı olduğu için çoğunlukla otoyol kullandık ama inanın habire para ödemek canımızı yaktı. Toplamda sanırım 60-65 euro kadar otoyol parası ödedik.
Kavala

İlk durak Kavala sahilinde, otogarın hemen karşısındaki bir restoran oldu.  Sıcak-soğuk yabancısı olmadığımız tencere yemeklerinden yedik.


 
Turizm ofisine uğradığımda görevli; Mehmet Ali paşanın evi, surlar, sahildeki fener göreceğiniz yerler olabilir diye bilgi verip şehir haritasını üç euroya satmak isteyince almadım. Ne vericem Yunanca haritaya üç euro.  Zaten yüzyılın Kavalalı Mehmet Ali Paşası şehir adı kullanılmadan söylenince kulağıma garip geldi. Sahilin temiz havasını içimize çekip yol boyu sempatik tavernalar arasından Mehmet Ali Paşa'nın müze evine doğru gittik. Saat üçe kadar açıkmış. Laf aramızda ziyaret saatini kaçırdığımıza üzülmedim. Müze ev Cuma, Cumartesi ve Pazar günleri saat 10: 15:00 arası açık, diğer günler eğitim programları? için açıkmış. Giriş ücreti: 2 euro, indirimli 1 euro.

Sahildeki parkta benim görmeyi atladığım büyük İskender heykeli varmış. Büyük İskender mevzusu derin. Makedonlar ile Yunanlar Makedonyalı İskender yüzünden kavgalıymış. Malum Makedonya bölgesi Yunanistanın kuzeyini ve Makedonya Cumhuriyetini içine alan büyük bir bölge. Bu nedenle Üsküpteki İskender heykelinin adı Atlı Savaşçı imiş. Yine bu nedenle uluslararası arenada bizim Makedonya diye bildiğimiz ülke Eski Yugoslav Makedon Cumhuriyeti olarak anılıyormuş. 

Selanik

Selanik II. Murat döneminde Osmanlıya katılmış. Katılımın ilk icraatı kiliselerin camiye dönüştürülmesi olmuş. Şehirdeki bir çok Bizans ve Osmanlı eseri şehrin çeşitli yerlerine dağılmış durumda. Selaniği gezmek için bir gün yeter diyenlere: Evet gerçekten her yere bir gün yeter ama neye ne kadar ilgi göstermek istediğinize bağlı. Elbette ki her yeri her şeyi göremeyeceğimiz için bir seçki yaptık ve öyle dolaşmayı tercih ettik. Seçkiyi yaparken Özgürlük meydanının adını hiç duymadığım için listeye almamıştım. Meydan listemize kendiliğinden girdi. Akşam üzeri ulaştığımız otel Luxemburg'a yerleştik. Pencereden bakınca sahili görebileceğimiz bir mesafede olması şahaneydi.

 Otel Aristo meydanı ile Özgürlük meydanı arasında bir yerde ve her ikisine yüzer metre mesafede. Özgürlük- Eleftheria meydanı, 1870 lerde oluşturulmuş batılı anlamdaki ilk meydan. Hani listemize kendiliğinden giren var ya işte o. Meydan Selanik'in son derece hareketli Ladadika bölgesinde(belki de mahallesinde demeliyim). Özgürlük meydanı Jön Türklerin merkezi ve sonraları nazi işgali sırasında Yahudilerin toplama kamplarına götürüldüğü nokta olarak kullanılmış.

 Tarihine ilişkin bilgiyi köşesine koydukları anlatıcı tabeladan okurken gözümüz park etmiş araçlara takılıyor. Dolandırdığım lafın kısası: Meydanı otopark yapmışlar. Tam karşısında ise eli belinde Yunanistan Merkez Bankasının binasını görüyoruz. Meydanın bir sokak arkasındaki balık restoranlarından birini, Yunan salatası eşliğinde kalamarımızı yiyip uzomuzu içtiğimiz, tarihi çok eskilere uzanan Meze restoranı kesinlikle tavsiye ederim.  Menüde sokağın tarihçesinden kendi tarihlerine, restoranın eski halinin fotoğrafına ve Uzo ile Tsipuronun farkına kadar her şey var ve bizler için Türkçe düzenlenmiş.



Ortamı hoş, servisi güzel. Fiyatlar uygun deniyor hep ama ben sadece pahalı değil diyorum. Bu sokak çok eskiden toptancılar ve ne idiğü belirsiz şeylerin satıldığı tam tabiriyle kötü şöhretli bir yermiş. Yenileştirme projesi ile temizlenip paklanmış, özellikle restoranları ile cazibe merkezi olmuş. Yemekten sonra gittiğimiz Aristo Meydanı ertesi güne, Selanikte izci teşkilatının 100. yılı etkinliklerine hazırlanıyordu. 1917 yılında şehri yakıp kavuran yangının ardından Bizans ve Batı Avrupa tarzı benimsenerek yapılan ve Büyük İskenderin hocası Aristo'nun adını taşıyan meydan Selaniğin en gözde meydanı. Konser, kutlama ve benzeri açıkhava etkinlikleri hep burada yapılırmış. Binaların hepsi neredeyse aynı diyeceğimiz benzerlik ve beyazlıkta dairesel bir şekli takiben uzun geniş bir koridor düzenlemesine oturtulmuş. Herkes sokakta, kafelerde, gözleri dükkan vitrinlerinde, sanki gündüzmüş gibi rahatlık ve huzur içinde dolaşıyor, cıvıl cıvıl yiyip içiyorlar. Hava çok güzeldi. Biraz yürüyüp vitrinlere baktıktan, kendimize palto, kaban fikirleri aldıktan sonra sahilden otelimize döndük. Eskiden, çok eskiden sahil yolundan tramvay geçermiş. Şimdi rayları dahi yok. Sahil boyu; yürüyüp deniz havası almak, kafelerinde oturup yiyip içmek için ideal. Yalnız dikkatimi çeken bir nokta daha var ki paylaşmam gerek. Sahile dik inen sokaklardaki restoran ve kafeler dışında kaldırım işgal eden masalar görmedim.
Kahvaltımızı yapıp otel önünde bayramlaştıktan sonra keşfe devam etmek üzere kendimizi sokaklara attık.

Minik Can'ımız Aristo meydanındaki izcilik faaliyetlerine katıldı.

Aristo amcalarının meydandaki heykeliyle oyun oynayan diğer minikler Ziya amcalarının onunla fotoğraf çektirmek istediğini anlamadılar. Biz de rahatsız etmedik.
Beyaz Kule
Kule girişinden aldığım tanıtım broşüründe Beyaz kulenin 15. yüzyılın sonlarında eski bir Bizans kulesinin yerine yapıldığı yazıyor. Kule kerelerce onarımdan geçmiş. Bu onarımlardan birinde gereksiz(!) olduğu düşünülerek etrafındaki alçak boylu sekizgen sur ortadan kaldırılmış. 

Googledan bulduğum eski bir fotoğraf ile henüz çektiğim, bu bilgiyi doğruluyor.

16. yüzyıldan başlayarak Aslan kulesi, Kalamarya kulesi, Yeniçeri kulesi, ve Kanlı kule gibi bir çok adı olmuş.  Kanlı kule adını 19. yüzyılda hapishane oluşu ve idam cezalarının uygulandığı yer olmasıyla almış. 1890 yılında beyaza boyanarak geçmişinden kurtuluşu ve özgürlüğe adım atışı vurgulanmış. Böylece adı Beyaz Kuleye dönmüş. Kule içindeki müze Selanik'in geçmişten bugüne tarihini anlatıyormuş. Düşük bir giriş ücreti karşılığı gezilebiliyordu. Tahmin ettiğiniz gibi biz müzeyi gezmedik. Aslında bu gezide hiç müze gezmedik. 1983 de Kültür bakanlığına devredildikten sonra başlatılan kule restorasyonu Avrupa Nostra ödülü almış.
Sahil yürüyüşümüzün Beyaz Kuleye göre ters tarafında kalan ucundaki anıt nazi işgali sonucunda toplama kamplarına gönderilip orada hayatını kaybeden ellibin Yahudinin anısına yapılmış. 

Hiç bir yerde adı sanı geçmeyen heykelin varlığından oraya gidince haberdar olduk.

Atatürk Evi

Selanik'e gelince olmazsa olmaz ziyaret yeri Atatürk'ün evidir. Yanımızda ilkokul öğrencisi minik olunca ekstra şart. Ev konsoloslukla sırt sırta küçük bir sokağın içinde. Selanik sokakları karışık ve dar. Bu da o sokaklardan biri.  Ağır demir bir kapıdan sırayla guruplar halinde giriliyor. Biz gittiğimizde şansımıza sıra yoktu. Hoop hemen içeri atladık. Pazartesi günleri hariç her gün saat 10:00-17:00 arası ziyarete açık müzeye giriş ücretsiz. Evi tamamen elden geçirmiş ve müze yapmışlar. Anlatıcı panolar ve en üst katta Atatürk'ün parafinden yapılı heykeli olmasa kimin evinde olduğunuz anlaşılmıyor. Çocukların özellikle ilgi gösterdiği müzede çocuklara yönelik herhangi bir sunum, etkinlik, onların anlayacağı dilden hiç bir şey göremedim. Bence gayet başarısız bir müze girişimi olmuş. Tefrişi yapılan tek yer mutfaktı.

Oradan çıkıp  II. Abdülhamitin sürgün günlerinde kaldığı Alaitini köşkünü görmek istedik. Yanlış yönlendirmeyle Selaniğin tepelerine, surlara çıkmışız. 

Surları zaten görecektik ama hedef sapınca insanın canı sıkılıyor. Surların olduğu bölge Osmanlı mimarisi cumbalı iki katlı evlerle dolu. Surlardaki mahallenin ki eski Selanik burası imiş eski Bursa sokaklarına çok benzeyen bir hali var. Köşkün yerini sorduğum bir tur rehberi yerini tarif etti ama dedim ya Selanik biraz karışık diye.. Bulamadık. 

4. yüzyılda Galerius Sezara mezar niyetiyle yapılıp, 1523 ten Osmanlı hakimiyetine girene kadar katedral ardından minare eklemesiyle cami; Unesco Dünya mirası Rotonda/Rotunda-Aya Georgios kilisesindeyiz. 

Rotondanın mozaikleri erken dönem Hristiyan sanatında önemli bir yere sahipmiş. Tavandaki mozaikleri görüntülemeye çalıştıysam da geriye pek bir şey kalmamış olduğunun kanıtı olmaktan gayrı bir işe yaradığını düşünmüyorum. Büyük bir kompleks içinde yapılmasına rağmen çevresindeki yıpranma ve yapılaşma ile yalnızlığa itilmiş. 

Az aşağısındaki kaderdaşı yalnız Kamara üzerindeki muhteşem rölyefleriyle kilisenin giriş yoluna işaret ediyor. 

Kamara Roma imparatoru Galeriusun Perslerle yaptığı savaş sonucu elde ettiği zafer nedeniyle yapılmış.

Selanikte bulunan Unesco dünya mirasındaki diğer yerleri öğrenmek isterseniz linki burada.
http://whc.unesco.org/en/list/456

Gezinin bu bölümü hüzünlü bir Selanik türküsüyle bitsin.